Το Προκόπι

To Προκόπι

Το Προκόπι (σημερινό Urgup) βρίσκεται 50χλμ δυτικά της Καισάρειας, μέσα σε μια πανέμορφη κοιλάδα γεμάτη φυσικές πυραμίδες. Ο σχηματισμός της κοιλάδας του Προκοπίου συνδέεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Αργαίου όρους. Αλλεπάλληλα στρώματα ηφαιστειακού υλικού κάλυψαν τη φυσική λεκάνη, δημιουργώντας μία μοναδική φυσική σύνθεση, που το 1985 χαρακτηρίστηκε απο την unesco μνημείο φυσικής κληρονομιάς.Η αρχαία ονομασία του ήταν Οσίανα, ή Ασσιάνα. Μετονομάστηκε σε Προκόπι από μία πολύ παλιά εκκλησία του Αγίου Προκοπίου, που λέγεται ότι υπήρχε εκεί. Το Βυζαντινό Προκόπιο ήταν κέντρο μοναστικής ζωής ήδη από τον 5ο αιώνα, και έδρα επισκοπής από τον 10ο αιώνα. Στα πρακτικά της Συνόδου της Χαλκηδόνος το 451 αναφέρεται κάποιος Ελπίδιος, «μεμοροφύλαξ» Προκοπίου, που έφτασε στη Χαλκηδόνα επικεφαλής μεγάλης ομάδας μοναχών. Τότε έχουμε και τις πρώτες αναφορές σε τοπωνύμια που αργότερα θα αποτελέσουν πυρήνες λαξευτών οικισμών και εκκλησιών, όπως το Προκόπιον, η Ματιανή, το Κόραμα. Ελάχιστα κτίρια σώζονται από τότε. Προκόπι 1849 Την περίοδο 1717-1729 επισκευάστηκαν στην Καππαδοκία τουλάχιστον 12 εκκλησίες και μοναστήρια, στο Προκόπι, τη Σινασό, το Ταλάς, και αλλού. Το έναυσμα ήταν μία σειρά ελαφρύνσεων για τους χριστιανούς, που θεσπίστηκαν από τις Οθωμανικές αρχές στο τέλος του 17ου αιώνα. Από το 18ο αιώνα, και μέχρι την Ανταλλαγή του 1924, ολόκληρη η Καππαδοκία περιήλθε σε μία περίοδο πνευματικής αναγέννησης. Οι απόδημοι Προκοπιείς της Κωνσταντινούπολης συνέπραξαν στην ίδρυση σχολείων και την έκδοση πλήθους βιβλίων. Επί παραδείγματι, σε μία δίγλωσση (ελληνική και τουρκική) ακολουθία του Οσίου Ιωάννου του Ρώσου, του 1840, συνέπραξαν τρεις λόγιοι πατριώτες, και η έκδοση πραγματοποιήθηκε «δαπάναις και συνδρομή των μαϊστόρων του εσναφίου των Προκοπιέων καϊκτζίδων» της Κωνσταντινούπολης. Οι Ρωμιοί του Προκοπίου σημείωσαν μεγάλη πρόοδο στον τομέα της εκπαίδευσης. Το 1904 λειτουργούσε επτατάξια αστική σχολή με 230 μαθητές, εξατάξιο παρθεναγωγείο με 120 μαθήτριες και νηπιαγωγείο με 250 νήπια. Κατά την περίοδο αυτή, η αφύπνιση του έθνους μέσω της παιδείας συμβαδίζει με τη συνεχή καλλιέργεια του θρησκευτικού στοιχείου εκ μέρους της Εκκλησίας. Στο Προκόπι υπήρχαν τρεις εκκλησίες. Αρχαιότερη ήταν η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που χρονολογείται από το 1729. Το 1834 εγκαινιάστηκε η εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, πάνω από τον ήδη υπάρχοντα υπόγειο ναό των Αγίων Αναργύρων. Το 1892 εγκαινιάστηκε η εκκλησία του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου, όπου φυλασσόταν το σκήνωμά του. Οι Προκοπιείς τιμούσαν τη μνήμη του στις 27 Μαΐου με λαμπρές εκδηλώσεις. Αυτή η εκκλησία ανατινάχτηκε από τους Τούρκους το 1950. Οι Προκοπιείς ασχολούνταν με όλα σχεδόν τα επαγγέλματα, και οργανώνονταν σε κλειστές συντεχνίες. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η συντεχνία των κτιστών. Το 1856 ο Ν.Σ. Ρίζος αναφέρει σχετικά με το Προκόπι: «Κατοικείται υπό Οθωμανών και Γραικών, οίτινες έχουσι 400 οικίας. Οι χριστιανοί κάτοικοι μετέρχονται την τεκτονικήν, ολίγοι δε εμπορεύονται εις την Κωνσταντινούπολιν». Χριστιανική Συνοικία ΠροκοπίουΟι πετράδες του Προκοπίου είχαν μεγάλη ζήτηση στη γύρω περιοχή. Κατασκεύαζαν σπίτια και διακοσμητικά, όπως στέρνες και κρήνες. Σχετικά με τα προϊόντα του Προκοπίου, το 1899 ο Α. Σαραντίδης σημειώνει: «Εξάγει όπιον, σταφυλάς, τραγάκανθον (κόμμι) ξηρά, βερίκοκα, και μάρμαρον ονυχίτην εξ ου κατασκευάζονται διάφορα είδη πολυτελείας.» Ο νόστος των απόδημων, κυρίως από την Κωνσταντινούπολη, επέφερε τη δημιουργία ενός νέου οικιστικού χώρου στη γενέτειρα, με σκοπό την αποκατάσταση της εθνοτικής τους ταυτότητας. Τα νέα κτίρια ήταν μεγαλοπρεπή αρχοντικά κλασικού ρυθμού, με αστικά χαρακτηριστικά. Στόχος τους ήταν να αναδείξουν την ευμάρειά τους, αλλά και μία συμβολική δικαίωση. Η ανοικοδόμηση του Προκοπίου κατά το 19ο αιώνα σηματοδοτεί και την παράλληλη οικοδόμηση της εθνικής ταυτότητας του Ελληνισμού. Πρόκειται για τη ιστορική μετάβαση από το οικουμενικό σύμπαν της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σε μία κοινωνία αποτελούμενη από εθνότητες, που προοιωνίζει τα εθνικά κράτη. ΠΗΓΕΣ: 1. Α.Μπαλλιάν, Ν.Παντελεάκη, Ι.Πετροπούλου, Λ.Έβερτ, Ν.Μηναΐδη, Μ.Φακίδη ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ, Περιήγηση στη Χριστιανική Ανατολή, Adam Editions, 1991. 2. Σ.Κοιμίσογλου ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ, ILP Productions, 2005.