Ο Εκτουρκισμός της Καππαδοκίας

Ο Εκτουρκισμός

της Καππαδοκίας

Μετά την ήττα των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ το 1071, στη Μικρά Ασία διείσδυσαν άτακτα υπολείμματα του σελτζουκικού στρατού, και σημειώθηκαν ληστρικές επιδρομές από νομαδικά τουρκικά φύλα, τους Τουρκομάνους.Η πολιτική και εκκλησιαστική οργάνωση καταλύθηκε.Ήδη από το 1067 η Καισάρεια δεχόταν επιδρομές Τουρκομάνων. Οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν και το ιερό του Αγίου Βασιλείου βεβηλώθηκε. Οι σταυροφόροι συνάντησαν εκεί μόνο ερείπια. Η πόλη ξαναχτίστηκε από τους Ντανισμεντίδες, τους ηγεμόνες ενός τουρκομάνικου εμιράτου μεταξύ 1134 και 1142. Η χριστιανική παρουσία, όμως, πρέπει να ήταν ακόμα έντονη, διότι οι εμίρηδες της Καισάρειας εξέδιδαν διαρκώς διαταγές να καταστραφούν οι χριστιανικές εκκλησίες.Βαθμιαία η Καππαδοκία, από βυζαντινή ακριτική επαρχία μετατράπηκε στο ζωτικό χώρο του σουλτανάτου του Ρουμ.Από το 1176, ύστερα από αλλεπάλληλες ήττες των Βυζαντινών, η Κωνσταντινούπολη αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την κυριαρχία του μουσουλμανικού στοιχείου και το νέο κέντρο εξουσίας, το Ικόνιο.Έτσι προέκυψε μία σχετικά ομαλή συμβίωση των χριστιανών και των μουσουλμάνων και τότε αναπτύχθηκε έντονη εμπορική δραστηριότητα.Κατά συνέπεια στο τέλος του 12ου και αρχές του 13ου αιώνα, οι χριστιανικές κοινότητες της Καππαδοκίας αναζοπυρώθηκαν. Ωστόσο, ο χριστιανικός πληθυσμός είχε σαφώς ελαττωθεί, λόγω φυγής, εξισλαμισμού, επιγαμίας και δουλείας. Η συμβίωση προϋπέθετε την υπαγωγή των χριστιανών σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Αυτό οδήγησε στη βαθμιαία υιοθέτηση του τρόπου ζωής και της γλώσσας του κατακτητή. Όταν το 1243 επικράτησαν οι Μογγόλοι, νέα κύματα Τουρκομάνων και Μογγόλων άρχισαν να εισβάλουν στην Καππαδοκία. Το 1476 η Καισάρεια πέρασε οριστικά στα χέρια των Οθωμανών και η περιοχή εντάχθηκε στο εγιαλέτι του Καραμάν. Οι κάτοικοι ονομάστηκαν Καραμανλήδες. Με αυτό το όνομα χαρακτηρίστηκαν, ήδη από το 16ο αιώνα, οι τουρκόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί. Η παλαιότερη μνεία τουρκόφωνων ορθόδοξων χριστιανών γίνεται το 1437 σε ένα Λατινικό έγγραφο που αναφέρει ότι οι κληρικοί, ακόμα και οι επίσκοποι και αρχιεπίσκοποι, ντύνονται και μιλούν τουρκικά και μόνο τη θεία λειτουργία τελούν στα ελληνικά. Το φαινόμενο της προοδευτικής τουρκοφώνησης των ορθόδοξων χριστιανών της Καππαδοκίας συνδέεται με την πληθυσμιακή μειοψηφία και τη γεωγραφική απομόνωση μέσα σε συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Στον αντίποδα στέκεται η περίπτωση του Πόντου, όπου οι συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί κατακτήθηκαν τέσσερις αιώνες μετά το Ματζικέρτ και διατήρησαν τη γλώσσα τους μέχρι την Ανταλλαγή. Η γλωσσική μεταστροφή εξελίχθηκε με διαφορετικό ρυθμό στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο. Σε μικρά χωριά όπου πληθυσμιακά επικρατούσε το χριστιανικό στοιχείο, μιλούσαν τα ελληνικά «ανάρθρως και σολοίκως» με έντονες επιδράσεις από τα τουρκικά ως προς τη δομή και το λεξιλόγιο. Ωστόσο, οι διάλεκτοι της Καππαδοκίας, αποκομμένες από τις εξελίξεις της γλώσσας επί αιώνες, είχαν διατηρήσει ατόφια τα συστατικά στοιχεία των μεσαιωνικών ελληνικών. ΠΗΓΗ: Α. Μπαλλιάν, ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ, Περιήγηση στη Χριστιανική Ανατολή