Η Αναγέννηση της Καπαδοκίας

Η Αναγέννηση

της Καππαδοκίας

Η ζύμωση που συντελέστηκε στο πεδίο του πολιτισμού, καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις αλλαγές στον οθωμανικό χώρο. Τα φιλελεύθερα διατάγματα Χάττι Σερίφ και Χάττι Χουμαγιούν το 1839 και 1856, έδωσαν στους χριστιανούς τη δυνατότητα να ανοικοδομήσουν και να ανανεώσουν τους χώρους της λατρείας τους. Παράλληλα, ήδη από το 1830 οι Καππαδόκες είχαν εκφράσει τη βούλησή τους να μορφώσουν τα παιδιά τους. Ένας εκπρόσωπος της μικρασιατικής λογιοσύνης μετέφερε αυτή την είδηση στον Αδαμάντιο Κοραή στο Παρίσι, και εκείνος εξέφρασε τη χαρά του μέσα από την αλληλογραφία του. Με την πάροδο του χρόνου, η παιδεία έπαψε να εκπορεύεται κατ’ αποκλειστικότητα από την Εκκλησία (Θεολογική Σχολή της Χάλκης στα Πριγκιπόνησα και Ριζάρειος στην Αθήνα). Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα πολλοί κάτοχοι της «θύραθεν παιδείας» ήρθαν στην Καππαδοκία για να συνεχίσουν το έργο των προκατόχων τους κληρικών. Η άνθηση των γραμμάτων ήταν μία έκφανση της γενικότερης αναγέννησης και συμβαδίζει με ένα άνοιγμα προς τον έξω κόσμο και κυρίως προς το νέο ελλαδικό κράτος. Οι λόγιοι της Καππαδοκίας ήταν δίγλωσσοι. Οι περισσότεροι ακροβατούν ανάμεσα στις δύο γλώσσες, πράγμα που αντικατοπτρίζει το μακρύ μεταβατικό στάδιο που διένυε η Καππαδοκία. Παράχθηκε πλήθος έργων που επιχειρούσε να γεφυρώσει την απόσταση ανάμεσα στις δύο γλώσσες: άφθονα λεξικά, γραμματικές και ελληνοτουρκικοί διάλογοι, που απευθύνονται όχι μόνο στις σχολικές ηλικίες αλλά και στους ενήλικες. Το γένος άρχισε να μεταβάλλεται σε έθνος, και η ελληνική γλώσσα, και μάλιστα η αρχαία, κατείχε κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος και το νόημα των αλλαγών που έλαβαν χώρα στην Καππαδοκία κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή, αρκεί να αναλογιστεί την πορεία της παιδείας. Από τμήμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας με μόνο ενωτικό στοιχείο τη χριστιανική θρησκεία, μετέβη σε ένα νέο σχηματισμό, με ιδεώδη τη μόρφωση και την ελληνομάθεια. Μέσα σε ένα καραμανλίδικο βιβλίο, ο κτήτορας σημειώνει ιδιοχείρως: Συμεών Νικολάου Παπαδοπούλου. Εν Καρβάλη τη 5η Αυγούστου. Έτους 1924. Μα άλλα λόγια, τα ελληνικά κερδήθηκαν, αλλά ο κόκκος του σταριού έδωσε καρπό όταν η γη που τον έθρεψε είχε πια απολεσθεί. ΠΗΓΗ: Ι. Πετροπούλου, ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ, Περιήγηση στη Χριστιανική Ανατολή